Tímarit hönnunar- og arkitektúrdeildar er gefið út í tíunda skipti og að þessu sinni afmarkar hugtakið trans þema tímaritsins. Hugtakið vísar gjarnan til aðgerða sem fara þvert á eitthvað, eða í gegnum eitthvað. Þannig ferðast Síberíuhraðlestin (e. Trans-Siberian) þvert og endilangt eftir því landsvæði sem kallast Síbería en aftur á móti merkir hugtak á borð við þverfagleiki (e. trans-disciplinarity) að verið sé að fara handan einstakra faggreina. Orðið getur tengst breytingum (e. transformation) og umbreytingum á borð við það þegar laglínur í tónlist eru fluttar á milli tóntegunda (e. transposition). Hugtakið er svo sannarlega til staðar í samgöngum (e. transport) og sendingum af ýmsu tagi (e. transfer). Orðið sjálft, trans hefur leikið lykilhlutverk í því að skilgreina breytileika kynvitundar og það er raunar á þessu merkingarsviði, frekar en nokkru öðru sem hugtakið hefur skotið rótum í íslenskri tungu. Hugtakið er gjarnan notað í samhengi helgisiða þar sem fólk skynjar eitthvað utan eða handan við hversdagslegan veruleika í leiðslu (e. trance), það tengist því að fara yfir strikið í fjölmörgum skilningi þess orðs (e. transgress) og svo er þau auðvitað lykilatriði í þýðingum (e. translation). Þessi upptalning er langt í frá tæmandi en ýmsir merkingarmöguleikar hugtaksins trans koma við sögu í þeim greinum og umfjöllunum sem hér er að finna.

Í grein sinni „Handan flagga: Þýðingar á táknheimum þvert á miðla“ skoðar Jakob Sturla Einarsson það hvernig táknkerfi og fagurfræði fána er hvergi nærri á undanhaldi í samtímanum, heldur leggja þau þvert á móti undir sig bæði stafræna miðla sem og efnishluti á borð við regnhlífar og derhúfur og stuðla þannig enn sem fyrr að samkennd þeirra hópa sem sameinast undir því flaggi sem vísað er til. Textinn byggir á rannsóknum Jakobs á sögu og táknfræði fána sem hann skrifaði um í ritgerð sinni til BA-prófs „Let’s run it up the flagpole…“: The Symbolism of Flags and a Democratic Attempt to Design One sem og á útskriftarverkefni hans Byggðarfánar: Fánar fyrir íslensku sveitarfélögin.

Þorgeir K. Blöndal skrifar um táknfræði haturstákna í grein sem einnig byggir á ritgerð hans til BA-prófs, Ímynd hakakrossins: Ævafornt tákn verður fyrir barði illskunnar. Í greininni sem hér er prentuð, „„Saga verður náttúra“: Táknfræði haturs,“ rekur Þorgeir sögu þessarar merkingarþrungnu táknmyndar og leiðir í ljós hvernig þýðing hennar hefur ferðast og flakkað í gegnum tíðina þar til á tuttugustu öld þegar ein, algild merking leggur undir sig táknmyndina.

Greinin „Bleikur!: Kúvending, niðurlæging, valdefling“ sem Stefanía Emilsdóttir og Hjördís Laufey Lúðvíksdóttir ritstýrðu upp úr ritgerð Eddu Karólínu Ævarsdóttur til BA-prófs, Bleikur: Saga, merking, notkun, er á afar svipuðum slóðum. Greinin fjallar um merkingarflakk litarins og þýðingu hans í gegnum tíðina, meðal annars í snertingu við hugmyndir um kynhlutverk, kyngervi og kynjahugmyndir vestrænnar menningar.

Bleikur kemur einnig við sögu í greininni „Milli Mars og Venusar: Grafísk hönnun í réttindabaráttu kynsegin fólks.“ Þar rannsaka þær Margrét Aðalheiður Önnu Þorgeirsdóttir og Rán Ísold Eysteinsdóttir táknfræði handan kynjatvíhyggju og ræða sögu og uppruna sameiningartákna trans og kynsegin fólks þar sem kynjalitirnir bleikur og blár eru settir í nýtt samhengi, sem og fjölmörg önnur tákn sem táknað hafa kyn og kyngervi í gegnum söguna.

Þá tekur við myndaþáttur með myndum frumkvöðulsins og áhugaljósmyndarans Hjálmars R. Bárðarsonar. Kjartan Hreinsson safnaði myndunum og skrifaði textann. Hjálmar, sem fæddist árið 1918, var vel staðsettur til að ljósmynda þær breytingar sem urðu þegar nútíminn hóf innreið sína fyrir alvöru á Íslandi.

Halldór Jóhann Gunnarsson fæst við það í greininni „Andrými“ hvernig samnefnt fyrirbæri tekur sér bólfestu í ólíkum miðlum, húðflúrum, leturfræðum, tónlistum og lífslistum. Andrýmið er gjarnan svo að segja ósýnilegt eða gegnsætt (e. transparent), það skapar mótvægi við hið sýnilega, áþreifanlega eða heyranlega viðfangsefni – það er í einhverjum skilningi andstæða þess sem er, en þó svo óendanlega mikilvæg forsenda þess að eitthvað birtist yfirhöfuð.

„Áferð“ er heitið á grein sem unnin er í nánu samstarfi Kolbeins Jara Hamíðssonar og Marteins Sindra Jónssonar. Árið 1928 sendi leturhönnuðurinn Frederic W. Goudy frá sér leturgerðina Goudy Text sem er sérlega markverð fyrir þær sakir að henni fylgir aukagerð af hástöfum í leturgerð Langbarða. Langbarðahástafir ganga enn og aftur í endurnýjun lífdaga, nú í myndlýsingum Kolbeins við greinina.
Leturfræðin eru síðan í algleymingi í grein Elínar Eddu Þorsteinsdóttur sem byggð er á samnefndri ritgerð hennar til BA-prófs Jafnlangar línur: Saga og staða aljöfnunar og vinstrijöfnunar frá miðöldum til síðnútímans. Um er að ræða sögulega umfjöllun sem fjallar um umbreytingar og þýðingar í þversögulegu og þverfaglegu samhengi. Auk þess að gera fagurfræði aljöfnunar söguleg skil færir Elín Edda sannfærandi rök gegn notkun hennar í samfelldum texta þar sem hún reynist mörgum lesendum fjötur um fót.

Í tilgátutextunum „Umbreytingar: Fjórar framtíðarborgir“ starfar Arnhildur Pálmadóttir arkitekt að hönnun ímyndaðra borga sem allar eiga það sameiginlegt að umbreyta nærumhverfi sínu í efnivið og auðlindir. Myndskreytingar Atla Sigursveinssonar prýða textana.
Umbreyting á náttúrulegum efnum er útgangspunkturinn í verðlaunaverkefni vöruhönnuðanna Elínar Sigríðar Harðardóttur og Ingu Kristínar Guðlaugsdóttur Lúpína í nýju ljósi: Lífrænt hráefni í umhverfisvæna afurð sem Rán Ísold Eysteinsdóttir fjallar um í myndaþættinum „Lúpína: Dauði og endurfæðing.“ Nýnæmið í rannsóknum Elínar og Ingu er fólgið í uppgötvun á ýmsum trefjaeiginleikum þessarar umdeildu plöntu, sem lagt hefur undir sig mikið af íslensku landslagi síðan hún var flutt inn til að sporna við gróðureyðingu á fimmta áratugnum.

Massimo Santanicchia fagstjóri í arkitektúr færir rök fyrir mikilvægi þess að nemendur læri yfir strikið eins og komist er að orði, að háskólar og aðrar menntastofnanir hafi það að leiðarljósi að mennta ábyrga samfélagsþátttakendur sem séu í stakk búnir til þess að nýta sér menntun sína til að knýja á um umbætur í samfélaginu, sem verða oft ekki fyrr en einhverjir eru tilbúnir að fara yfir þau strik sem samfélagið hefur dregið í sandinn.

Bryndís Björgvinsdóttir lektor á fræðasviði hönnunar- og arkitektúrdeildar fjallar um nokkur útskriftarverkefni af námsbraut vöruhönnunar í greininni „„Af jörðu ertu kominn“: Helgisiðir í verkum vöruhönnuða.“ Þar beitir Bryndís kenningum Richards Schechner um sviðsetningar og greinir það hvernig helgisiðir og helgiathafnir í skilningi Schechners virðast spila stórt hlutverk í útskriftarverkum Ara Jónssonar, Margrétar Örnu Vilhjálmsdóttur, Bjarma Fannars Irmusonar og Ólafar Sigþórsdóttur sem öll útskrifuðust af braut vöruhönnunar vorið 2018.
Í greininni „Að hanna þýðingar“ fjallar Marteinn Sindri Jónsson um verkefni úr smiðju Garðars Eyjólfssonar, fagstjóra MA náms í hönnun og Thomasar Pausz lektor við deildina en þeir Garðar og Thomas skipulögðu breytingar á meistaranámi deildarinnar sem fengið hefur undirtitilinn Explorations and Translations og mætti útleggja á íslensku sem Könnunarleiðangrar og þýðingar. Marteinn Sindri dregur fram snertifleti verkefnanna við kenningar bandaríska heimspekingsins Donnu Haraway – Thomas fæst við að leysa upp hugmyndir okkar um tegundir og Garðar gerir tilraunir með frásagnaraðferðir um framtíð okkar – en hvoru tveggja eru viðfangsefni Haraway í gagnrýni hennar á hugmyndina um hina svokölluðu mannöld.

Hið mannlega og það sem kann að leynast í framtíð okkar er einnig að veði í síðustu greininni í blaðinu, „Skyn: Handan eiginheimsins“ eftir Lilju Björk Runólfsdóttur sem útskrifaðist af námsbraut í grafískri hönnun vorið 2018. Þar rannsakar hún skynjun okkar í ljósi hugtakaforða líffræðingssins Jakob von Uexküll og veltir upp áleitnum spurningum um ábyrgð okkar í heimi sem víkkar sífellt út möguleika okkar til skynjunar.

Nemendur á þriðja ári í grafískri hönnun eiga veg og vanda að hönnun blaðsins í samstarfi við kennara og ritstjórn. Við viljum þakka kærlega öllum höfundum efnis og óska lesendum góðrar skemmtunar.